VIDEO UITLEG
Retail Lighting Design (SLL Lighting Design Handbook)
Retail verlichtingsontwerp
(SLL Lighting Design Handbook)
Deze video-tutorial is deel 1 van de serie tutorials voor Retail Lighting Design. De hier besproken informatie is gebaseerd op hoofdstuk 12 van het SLL Lighting Design Handbook.
Hoofdstuk 12: Retailverlichting
12.1 Functies van winkelverlichting
Voor de retailer is verlichting een essentieel onderdeel van 'de kraam uitzetten'. Verlichting heeft vier hoofdrollen
in winkelpanden. Zij zijn:
om aandacht te trekken
om een bericht te sturen naar potentiële kopers over de aard van de winkel
om het winkelend publiek door de winkel te leiden
om de koopwaar in het voordeel weer te geven.
Bijkomende verlichtingssystemen zijn nodig om veiligheid te bieden na sluiting en om het binnenkomen te vergemakkelijken
een noodgeval (zie hoofdstuk 8). Voorbeelden van verlichtingsontwerp voor winkels zijn beschikbaar in Turner (1998).
12.2 Factoren waarmee rekening moet worden gehouden
12.2.1 Winkelprofiel
Winkelpanden verschillen op vier dimensies: prijs, gebruik, productaanbod en verkoopstijl. Het is de
positie op deze vier dimensies die het winkelprofiel bepalen. Tabel 12.1 geeft het meeste weer
gemeenschappelijke winkelprofielen.
Tabel 12.1 Vier gangbare winkelprofielen
Winkelprofielen zijn belangrijk omdat verschillende profielen verschillende verlichtingsstijlen hebben. Low budget winkels
zijn meestal grote kassawinkels die uniforme algemene verlichting van hoog niveau gebruiken zonder accent of weergave
verlichting (Figuur 12.1). Exclusieve winkels zijn meestal veel kleiner en gebruiken lage niveaus van algemeen
verlichting gecombineerd met sterke accent- en / of displayverlichting op de koopwaar (Figuur 12.2).
Waar voor je geld en kwaliteitswinkels liggen tussen deze uitersten in, met zowel algemene verlichting als
wat accentverlichting wordt gebruikt.
Figuur 12.1 Een goedkope winkel Figuur 12.2 Een "high-end" winkel
12.2.2 Daglicht of elektrisch licht
Veel winkelpanden laten niet veel daglicht de winkel binnen, dus deze vraag is
betwistbaar. In veel 'schuur'-winkels buiten de stad kan daglicht echter door het dak worden binnengelaten
lichten. Het gebruik van daglicht voegt een aantrekkelijk dynamisch element toe aan de winkel.
12.2.3 Aard van de goederen
Het type verlichting en de kleureigenschappen van de gebruikte lichtbronnen zijn afhankelijk van de aard
van de koopwaar. Koopwaar, zoals beddengoed, moet op een warme, gezellige manier worden uitgestald
atmosfeer. Dit vraagt om een laag lichtniveau en een warme kleurweergave. Omgekeerd gratis
staand witgoed komt het best tot zijn recht bij hoge lichtniveaus met licht met een koele kleuruitstraling,
hoewel wanneer opgenomen in displays die een thuissituatie simuleren, verlichting die eruitziet
sfeervolle huisverlichting is wenselijk. Koopwaar zoals vlees, vis, fruit en groenten heeft nodig
verlichting die elk kenmerk benadrukt dat duidt op versheid, bijvoorbeeld roodheid bij vlees.
Daarom is het essentieel om de aard van de koopwaar te begrijpen bij het ontwerpen
winkelverlichting.
12.2.4 Obstructie
Sommige winkels, zoals doe-het-zelfzaken, hebben meer gemeen met magazijnen dan met winkels. De winkel
is verdeeld in een groot aantal gangpaden en de koopwaar wordt uitgestald in rekken die zich uitstrekken tot
hoofdhoogte en hoger. Waar obstructie optreedt, is het essentieel dat de lay-out van de verlichting
en de koopwaar wordt gecoördineerd.
12.3 Verlichtingsaanbevelingen
12.3.1 Verlichtingssterkte
Winkelverlichting is in wezen een balans tussen algemene verlichting, accentverlichting en display
verlichting. Dit saldo is zelf afhankelijk van het winkelprofiel. Daarom moeten de verlichtingssterktes worden gebruikt
afhankelijk van het winkelprofiel. Voor low-budget winkels, waar geen accent- of displayverlichting is,
de gemiddelde verlichtingssterkte moet tussen de 500 en 1000 lx liggen. Deze verlichtingssterkte zou moeten zijn
voorzien op de koopwaar. Voor een supermarkt betekent dit op de verticale vlakken van de schappen.
Voor een winkel met een exclusief profiel, wat betekent dat er veel gebruik wordt gemaakt van accent en display
verlichting moet de gemiddelde algemene verlichtingssterkte tussen 100 en 200 lx liggen. Deze
een lagere verlichtingssterkte is nodig om de accentverlichting effectief te laten zijn en moet worden ingeschakeld
een horizontaal vlak op contra-niveau.
Voor winkels met waar voor hun geld en kwaliteitsprofielen, waar enige accentverlichting wordt toegepast, is de
de gemiddelde verlichtingssterkte van de algemene verlichting moet tussen de 250 en 500 lx liggen en moet dat ook zijn
voorzien op de koopwaar.
12.3.2 Uniformiteit van de verlichtingssterkte
Ongeacht het winkelprofiel moet de algemene verlichting uniform zijn. Een uniformiteit van de verlichtingssterkte
(minimum / gemiddeld) van minimaal 0,7 dient te worden bereikt door alleen de algemene verlichting. Waar
accent- en displayverlichting wordt gebruikt, de algehele gelijkmatigheid van de verlichtingssterkte is door het ontwerp laag.
12.3.3 Luminanties
Om accentverlichting effectief te laten zijn, moet de luminantie van de verlichte koopwaar hoger zijn dan
de helderheid van zijn onmiddellijke achtergrond. Verschillende luminantieverhoudingen geven verschillende
sterke punten van hooglichten en schaduwen. Tabel 12.2 geeft de luminantieverhouding voor verschillende
sterke punten van accenten.
Tabel 12.2 Luminantieverhoudingen voor verschillende sterktes van accentverlichting
12.3.4 Kleureigenschappen lichtbron
De kleurweergave van het licht dat in een winkel wordt gebruikt, draagt bij aan de boodschap van de verlichting
verzendt naar potentiële kopers. Een koele, lichte uitstraling heeft de neiging om zakelijk over te komen
sfeer terwijl een warme kleuruitstraling duidt op een huiselijk gevoel. Als algemene regel geldt dat de
het kleurbeeld van de gebruikte lichtbronnen verandert van koel naar warm naarmate het winkelprofiel
gaat van low budget naar exclusief. Waar in de winkel daglicht wordt gebruikt, is dat noodzakelijk
kies een lichtbronkleur die er goed bij past. Voor sommige koopwaar is de
kleurweergave van het gebruikte licht is belangrijk. Koelmachinekasten zien er frisser uit en witgoed
zien er scherper en schoner uit onder een koele lichtbron. Omgekeerd ziet goud er aantrekkelijker uit wanneer
verlicht door een warme lichtbron.
Het andere aspect van kleureigenschappen van lichtbronnen dat aandacht behoeft, is de kleurweergave.
Over het algemeen zouden lichtbronnen met een CIE algemene kleurweergave-index groter dan 80 moeten zijn
gebruikt in winkelpanden.
Dit zal vaak bevredigend zijn, maar waar de koopwaar waarschijnlijk onder wordt gezien
andere verlichting, bv. een jas is het meest waarschijnlijk te zien bij daglicht, het is verstandig om verlichting te gebruiken
dat de kleur van de koopwaar niet vervormt ten opzichte van hoe de koopwaar zal worden gezien
in gebruik. Voor sommige retailers kan de verleiding komen om een lichtbron te kiezen die de
uiterlijk van de koopwaar. Een voorbeeld is de beruchte slagerslamp, een lamp die
overdrijft de roodheid van vlees. Dit is een verleiding die moet worden weerstaan. In andere winkels het
zal belangrijk zijn om een lichtbron te kiezen met kleurweergave-eigenschappen die een
aantrekkelijk uiterlijk voor de menselijke huid, vooral in gebieden waar het uiterlijk van een persoon kan
nauwkeurig worden onderzocht, bijv. paskamers. Hoewel de algemene kleurweergave-index van de CIE een
handige gids, kan de uiteindelijke keuze van de lichtbron het beste worden gemaakt door de verlichte objecten van belang te bekijken.
12.4 Benaderingen van winkelverlichting
12.4.1 Algemene verlichting
Algemene verlichting in winkels met een laag budget of waar voor je geld profiel wordt meestal voorzien van
een regelmatige reeks armaturen (Figuur 12.1). Deze armaturen variëren van kale fluorescentielampen
latten door verzonken fluorescerende louvres tot hangende metaalhalogenide-globes. Het doel van
dergelijke algemene verlichting moet een uniforme verlichtingssterkte produceren over het relevante vlak zonder
verblinding veroorzaken.
In winkels met hoogwaardige of exclusieve profielen is de architectuur waarschijnlijker een kenmerk van de
winkel en de algemene verlichting zal ermee moeten worden geïntegreerd. Dit kan het gebruik van
inbouwdownlights, koofverlichting of hangende uplights in plaats van een gewone reeks (Afbeelding
12.2). Ongeacht de toegepaste verlichtingsaanpak, het uiterlijk van de armaturen moet dat zijn
consistent met de stijl van de winkel.
12.4.2 Accentverlichting
Accentverlichting is ontworpen om op sommige plaatsen extra verlichtingssterkte te geven om zo te benadrukken
specifieke artikelen en om een zinvolle variatie in helderheid en schaduw te bieden
door de winkel. Als het goed is gedaan, kan accentverlichting het winkelend publiek door de winkel leiden en
vestigen hun aandacht op koopwaar. De beste vorm van accentverlichting hangt af van de ruimte
geaccentueerd worden.
Voor wanddisplays met grote oppervlakken worden wall wash-armaturen met fluorescentielampen gebruikt
(Figuur 12.3). Voor gondeldisplays kan de verlichting in de gondels worden ingebouwd (Figuur 12.4).
Voor accentverlichting van kleine oppervlakken moeten richtbare spots worden gebruikt die aan een stroomrail zijn bevestigd (Figuur
12.5). Wat de vorm van accentverlichting ook is, enige flexibiliteit is vereist. Dit komt doordat de
aard en doel van accentverlichting hangen af van de te accentueren koopwaar. Naarmate de aard en lay-out van de koopwaar verandert, zal de accentverlichting moeten veranderen.
Waar wallwasharmaturen worden gebruikt, is het belangrijkste kenmerk van de armaturen de
lichtverdeling, met als ideaal een gelijkmatige verlichtingssterkte van boven tot onder aan de muur.
Een soortgelijke overweging geldt voor accentverlichting ingebouwd in gondels. De verlichtingssterkte
de verdeling van de bovenkant naar de onderkant van de gondel moet zo gelijkmatig mogelijk zijn. Waar
Er worden schijnwerpers gebruikt, de lichtsterkte in het midden van de bundel, de vorm en afmetingen
van de resulterende lichtvlek met betrekking tot de grootte en vorm van het te verlichten gebied zijn belangrijk.
Accentverlichting in etalages heeft concurrentie van daglicht dat door het raam weerkaatst wordt
glas en uit de ramen van nabijgelegen winkels. Afhankelijk van de afscherming tegen daglicht en de
verlichting van aangrenzende winkels, de algemene verlichting van het raam overdag moet in de
bereik 500 tot 2000 lx, terwijl accentverlichting in het bereik van 3000 tot 10.000 lx moet liggen. Deze
verlichtingssterktes moeten worden verminderd in het donker.
12.4.3 Displayverlichting
De functie van displayverlichting in etalages is om de aandacht van voorbijgangers en toeschouwers te trekken
maak de koopwaar aantrekkelijk. In de winkel is het belangrijkste doel van displayverlichting om
benadruk de wenselijke eigenschappen van specifieke koopwaar. In de winkel kan displayverlichting
worden toegepast op goederen die openstaan voor onderzoek (figuur 12.6) of op goederen in vitrines.
Displayverlichting is ontworpen om de aandacht te trekken door een geschikte combinatie van helderheid,
kleur en modellering. De relatieve helderheid kan worden uitgedrukt in termen van de luminantieverhoudingen
gegeven in Tabel 12.2. Hoe hoger de luminantieverhouding, hoe groter de kans dat het scherm wint
aandacht. Wat betreft kleur, sterk gekleurd licht op een voorwerp van dezelfde kleur zal de
kleur terwijl sterk gekleurd licht op de achtergrond en omgeving de
atmosfeer. De bereikte modellering hangt af van de relatieve sterkte van het geleverde licht
verschillende richtingen. Modellering wordt meestal bereikt door een combinatie van toetslicht, invullicht,
back-light en up-light. In tabel 12.3 worden deze technieken beschreven.
Tabel 12.3 Beschrijvingen van de componenten van displayverlichting
Figuur 12.3 Armaturen met verticale verlichtingssterkte.
Figuur 12.4 Verlichting van een gondel in een winkel.
Figuur 12.5 Een winkel verlicht met schijnwerpers op het spoor
Figuur 12.6 Displayverlichting voor etalagepoppen
Figuur 12.7 Verlichting van de rekken
Verschillende materialen vereisen verschillende technieken voor displayverlichting. In tabel 12.4 staan enkele van de
meer gebruikelijke technieken voor specifieke materialen.
Tabel 12.4 Gangbare displayverlichtingstechnieken voor bepaalde materialen
